Cuối năm 2024, Công ty TNHH HwaSeung Vina (Hàn Quốc) gắn bó hơn 10 năm với khu công nghiệp (KCN) Nhơn Trạch, Đồng Nai đã khởi công nhà máy vệ tinh tại KCN Minh Hưng III, tỉnh Bình Phước (cũ). Nhà máy tại Đồng Nai sẽ tiếp tục đóng vai trò điều hành và kiểm soát kỹ thuật, còn cơ sở tại Bình Phước (cũ) sẽ tập trung gia công và đóng gói. Mô hình phân xưởng kép giúp tận dụng được lợi thế mỗi địa phương.
Liên kết bền vững, chia vai rõ ràng
Câu chuyện của doanh nghiệp này là minh chứng rõ nét cho xu hướng mới, với Đồng Nai (cũ) đóng vai trò điều hành và quản trị chuỗi, Bình Phước (cũ) là nơi mở rộng quy mô sản xuất. Mô hình này vận hành hiệu quả khi đặt trong một không gian công nghiệp liên kết chặt chẽ về hạ tầng, điều mà hai địa phương đang dần hiện thực hóa sau khi sáp nhập.
Đồng Nai (cũ) được quy hoạch từ 33 đến 37 KCN, trong đó 33 KCN đã đi vào hoạt động với tổng diện tích hơn 10.500 ha, tỷ lệ lấp đầy trung bình trên 86%. Nhiều khu như Amata, Long Đức, Nhơn Trạch I-III đã hình thành hệ sinh thái công nghiệp hỗ trợ đồng bộ, đóng vai trò trụ cột về quản trị kỹ thuật và chuỗi cung ứng khu vực.
Bên cạnh đó, Bình Phước (cũ) đã nổi lên là địa phương có tốc độ công nghiệp hóa nhanh nhất khu vực. Tỉnh có 15 KCN đang hoạt động, tổng diện tích xấp xỉ 6.000 ha, tỷ lệ lắp đầy trung bình 69%. Nhờ quỹ đất lớn và chi phí hấp dẫn, tỉnh đang thu hút nhiều dự án FDI lớn trong các ngành linh kiện điện tử, lốp ô-tô, chế biến thực phẩm.
Từ ngày 1/7/2025, hai địa phương chính thức sáp nhập, tạo nên một đơn vị hành chính kinh tế mới có diện tích hơn 12.700 km2, dân số trên 4,7 triệu người. Việc sáp nhập không chỉ là bước điều chỉnh địa giới, mà mở ra cơ hội tái cấu trúc chuỗi sản xuất, logistics, lao động và đầu tư theo hướng bổ trợ và chuyên môn hóa.
Trong khi Đồng Nai mở rộng vai trò nội vùng, Thành phố Hồ Chí Minh mở rộng (gồm Thành phố Hồ Chí Minh cũ, Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu sau sáp nhập) được xem là đầu mối trung chuyển, dịch vụ và xuất khẩu của vùng. Hai cực tăng trưởng mới giữ vai trò bổ trợ lẫn nhau trong một hành lang sản xuất, logistics, xuất khẩu mang tính chuỗi vùng liên thông. Cách phân vai này giúp tối ưu hóa quy trình, chi phí sản xuất và logistics, đồng thời gia tăng khả năng thu hút đầu tư dài hạn.
Hiện thực hóa tầm nhìn
Rào cản về hạ tầng kết nối, khác biệt chính sách và chênh lệch nguồn nhân lực cần sớm được khắc phục. Một số tuyến đường trọng yếu như cao tốc Dầu Giây- Chơn Thành, đường sắt logistics nối sân bay Long Thành đến khu công nghiệp miền Đông vẫn đang trong quá trình chuẩn bị đầu tư. Tiến độ chậm có thể làm gián đoạn khả năng liên kết chuỗi cung ứng.
Trong khi Đồng Nai (cũ) có lực lượng lao động công nghiệp được đào tạo bài bản hơn, thì Bình Phước (cũ) vẫn đang thiếu hụt lao động kỹ thuật và quản trị trung cao. Điều này tạo áp lực lên các doanh nghiệp khi triển khai mô hình sản xuất liên kết đa điểm. Ngoài ra, sự khác biệt trong chính sách ưu đãi đầu tư, thủ tục hành chính giữa các địa phương vẫn là rào cản cho việc triển khai hiệu quả chuỗi liên kết vùng.
Trước thực tế này, lãnh đạo địa phương đã và đang thúc đẩy thiết lập tổ điều phối công nghiệp vùng, xây dựng các đề án giao thông liên kết địa phương như cao tốc Dầu Giây-Chơn Thành, tuyến đường sắt logistics từ sân bay Long Thành đến Bình Phước. Các chương trình hợp tác đào tạo nguồn nhân lực giữa các địa phương cũng được triển khai nhằm giảm sự chênh lệch chất lượng lao động trong chuỗi sản xuất.
Việc tái cấu trúc không gian công nghiệp giữa Đông Nam Bộ đang mở ra cơ hội hình thành một hành lang sản xuất, logistics, xuất khẩu liên kết chặt chẽ, trong đó mỗi địa phương đảm nhiệm vai trò chiến lược riêng nhưng tương hỗ lẫn nhau. Đồng Nai mới đóng vai trò trung tâm điều phối kỹ thuật, chuỗi cung ứng và đổi mới sáng tạo; Bình Phước (cũ) là vành đai sản xuất thâm dụng lao động; còn Thành phố Hồ Chí Minh mở rộng là cửa ngõ trung chuyển, tài chính và thương mại quốc tế.
Nếu tổ chức tốt phân vùng chức năng và đẩy mạnh đầu tư hạ tầng liên kết, hành lang này sẽ trở thành một cực tăng trưởng mới không chỉ cho vùng Đông Nam Bộ mà còn là điểm đến hấp dẫn của dòng vốn đầu tư nước ngoài chất lượng cao. Đó là nền tảng quan trọng để Việt Nam vươn lên trong chuỗi giá trị toàn cầu, với vai trò ngày càng rõ nét hơn trong bản đồ công nghiệp khu vực.
